Blogs

Yn ddiweddar, cyhoeddwyd bod Archif Cyn-filwyr Gorllewin Cymru ar wefan Casgliad y Werin wedi ennill Gwobr Cyfraniad at Les Grŵp Archifau a Threftadaeth Cymuedol (CAHG), ac mae’r blog hwn yn cymryd golwg ar sut mae’r archif wedi datblygu i gynnwys bron 400 o eitemau, gan rannu profiadau cyn-filwyr ac amlygu straeon sydd heb gael eu hadrodd cyn hyn. Maent yn cynnwys cyfraniadau gan gyn-filwyr o’r Ail Ryfel Byd yn bennaf, ond hefyd gan rai a alwyd ar gyfer y Gwasanaeth Cenedlaethol rhwng 1947–1961 a nifer fechan a wasanaethodd mewn rhyfeloedd diweddarach ac a gyflawnodd ddyletswyddau cadw heddwch.

Magwyd Elaine Dacey, sydd bellach yn byw yn Sheffield, ym mhentref Pantyscallog ger Merthyr Tudful yn y 1950au.  Roedd y rhan fwyaf o’i hynafiaid yn byw ac yn gweithio ym Mhantyscallog, Penydarren, Dowlais a Merthyr yn y 19eg a’r 20fed ganrif, ond fe wnaeth ei thad-cu, Albert Crandon, fel llawer o Gymry eraill dros y blynyddoedd, fentro ymhellach i ffwrdd i chwilio am waith, ac am gyfnod bu ef a’i deulu ifanc yn byw yn America. Yma cawn rannu atgofion Elaine Dacey am ei theulu, ei bywyd ym Mhantyscallog, ac antur fawr ei thad-cu yn America yn yr 1920au a’r 1930au.

Yn y blog yma mae Reina van der Wiel (Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru) a Catalena Angele (Casgliad y Werin Cymru) yn trafod pam y sefydlwyd yr Archif Cof ar wefan Casgliad y Werin Cymru a'i phwysigrwydd wrth hwyluso hel atgofion gyda phobl sy'n byw efo dementia.

Yma, mae ein blogiwr gwadd, Graham Tudor Emmanuel yn sôn am etifeddiaeth ei dad a’r casgliad ffotograffig helaeth sydd ar adnau gyda Chomisiwn Brenhinol Henebion Cymru. Bydd 500 o eitemau digidol o gasgliad Vernon David Emmanuel ar gael yn fuan ar wefan Casgliad y Werin, a byddant yn cynnwys delweddau o gapeli ac eglwysi yn sir Gaerfyrddin yn ogystal â golygfeydd o amrywiol safleoedd diwydiannol yn ne Cymru. Yn y cyfamser, mae 100 o ddelweddau arbennig iawn o’r casgliad hwn sy’n dangos bywyd ym Mrynbuga, Sir Fynwy, yn y cyfnod Edwardaidd eisoes yn fyw ar y wefan.