Adnoddau dan y chwyddwydr

Hughesovka - Ymfudo a diwydiannu Cymru yn...
Mae’r adnodd yma’n gwahodd dysgwyr i edrych ar hanes diwydiannu Cymru o safbwynt gwahanol. Sefydlwyd dinas Hughesovka, sef dinas Donetsk yn rhanbarth Donbas, dwyrain Wcráin erbyn heddiw (rhan o Ymerodraeth Rwsia bryd hynny) gan weithwyr o Gymru a Phrydain. Gan ddefnyddio Hughesovka fel astudiaeth achos, nod yr adnodd yw galluogi dysgwyr i ddatblygu safbwynt mwy amlochrog a beirniadol ar hanes diwydiannu yn eu gwlad ac ymgysylltu’n feirniadol â deunydd archifol.Awduron: Clara Defachel a Dr Victoria Donovan, Prifysgol St Andrews, yr Alban. Casgliad y Werin Cymru.Daw’r deunydd ffynhonnell (ffotograffau a delweddau eraill) yn yr adnodd hwn o Archif Ymchwil Hughesovka, a gedwir yn Archifau Morgannwg, ac fe’i hatgynhyrchir yma drwy eu caniatâd caredig. Cwricwlwm i Gymru Y DyniaethauHanesCam Cynnydd: 3 a 4 Dysgu Gydol OesMae'r adnodd hwn yn cynnig cyfleoedd ar gyfer datblygiad personol neu broffesiynol. Pecyn Gweithgareddau DysguMae'r adnodd hwn yn darparu gweithgareddau dysgu ar gyfer eich myfyrwyr. Gweler y Cysylltiadau Cyflym isod am gasgliad o ddelweddau i gyd-fynd â'r Adnodd Dysgu hwn.

Yr Holocost a Chymru: Kindertransport 1
Wrth ffoi ledled Ewrop i ddianc rhag y Natsïaid, cyrhaeddodd tua 10,000 o blant Iddewig Brydain Fawr rhwng Rhagfyr 1938 a Medi 1939 ar y Kindertransport (trafnidiaeth plant). Dim ond plant dan oed ar eu pen eu hunain a dderbyniodd llywodraeth Prydain trwy’r cynllun hwn, er bod y rhan fwyaf ohonyn nhw’n byw gyda’u rhieni ac aelodau eraill o’u teuluoedd cyn iddyn nhw ffoi. Yn y casgliad hwn o adnoddau, rydym yn archwilio rhai o straeon y ffoaduriaid a oedd yn blant yn teithio ar y Kindertransport i Gymru.Delwedd uchod: Dorothy Fleming, pedair oed, yn sefyll yn Rathauspark yn Fienna. Tynnwyd y llun ym 1932. © O'r casgliad yng The National Holocaust Centre and Museum, UK. Kindertransport 1: Bywyd Iddewig yng Nghanolbarth Ewrop cyn yr Ail Ryfel Byd. Mae'r adnodd gyntaf hwn yn archwilio bywyd merch ifanc Iddewig o Awstria, Dorothy Fleming, cyn iddi gyrraedd Caerdydd. Cynhyrchwyd yr adnodd hwn fel rhan o brosiect partneriaeth 'Côf a lithr, llythyrau a geidw: creu adnoddau'r Holocost ar gyfer ysgolion Cymru' rhwng Canolfan Astudio Symudedd Pobl (CMOP), Prifysgol Aberystwyth, a Jewish History Association of South Wales/Cymdeithas Hanes Iddewig De Cymru (JHASW/CHIDC). Cefnogir y prosiect yn garedig gan Cymdiethas y Ffoaduriaid Iddewig, Charles Wolfson Charitable Trust, Jewish Historical Society of England a Garfield Weston Foundation. Cwricwlwm i GymruIecheyd a Lles, Y Dyniaethau, Ieithoedd, Llythrennedd a ChyfathrebuOed: 9-14 / Cam Cynnydd: 3 a 4 Pecyn Gweithgareddau DysguMae'r adnodd hwn yn darparu gweithgareddau dysgu ar gyfer eich myfyrwyr, gan ddefnyddion ein gwefan. Mae'n un o gyfres o 4 ar bwnc y 'Kindertransport’. Dyma ddolenni i'r adnoddau eraill yn y gyfres hon:Kindertransport 2Kindertransport 3Kindertransport 4 Gweler y Cysylltiadau Cyflym isod am gynnwys i gyd-fynd â'r adnodd hwn.

Pecyn Cymorth Treftadaeth
Cadw a rhannu eich dogfennau hanesyddolSefydlwyd Cymdeithas Hanes Iddewig De Cymru / The Jewish History Association of South Wales CHIDC / JHASW) ym mis Tachwedd 2017 gyda'r nod o ddatgelu, dogfennu, cadw, a rhannu treftadaeth ddiwylliannol diriaethol ac annirweddol ymysg cymunedau Iddewig de Cymru.Mae'r dogfennau hyn yn rhan o Becyn Cymorth Treftadaeth a fydd yn galluogi cymunedau a sefydliadau bychan i gymryd y camau cyntaf tuag at warchod a rhannu eu treftadaeth, hyd yn oed os nad oes ganddynt brofiad yn y maes hwn.Mae Archifau Morgannwg wedi bod yn bartner tymor hir i lawer o brosiectau CHIDC / JHASW ac mae hi wedi cyfrannu’r dogfennau yma fel rhan o brosiect ar y cyd (ynghyd â Casgliad y Werin Cymru) ar gyfer Grant adfer gwirfoddoli yn sgil y Coronafirws a ariannwyd gan Lywodraeth Cymru 2020/21. Mae'r adnodd hwn yn cynnwys arweiniad ar: Gadw eich deunydd hanesyddol yn eich Archifau lleolCanllawiau ar gyfer rhestru cofnodion cyn eu hadneuo yn Archifau MorgannwgTrin Dogfennau - Egwyddorion Cyffredinol Rhannu eich deunydd hanesyddol ar Cadgliad y Werin CymruSut i greu catalog Casgliad y Werin Cymru ar gyfer Deunyddiau CyffyrddadwyHawlfraint - Cyflwyniad byr iawn Mae rhannau pellach o'r pecyn cymorth i'w gweld ar ein gwefan yma www.jhasw.com/heritage-toolkit Dysgu Gydol OesMae'r adnodd hwn ar gyfer dysgwyr sy'n oedolion, ac mae'n cynnig cyfleoedd ar gyfer datblygiad personol neu broffesiynol. Pecyn Gweithgareddau DysguMae'r adnodd hwn yn cynnig gweithgareddau dysgu i'ch helpu i ddatblygu sgiliau a gwybodaeth newydd. Gweler y Cysylltiadau Cyflym isod am gynnwys i gyd-fynd â'r adnodd hwn.

Sut i uwchlwytho i wefan Casgliad y Werin Cymru
Hoffech chi gyfrannu deunydd at Gasgliad y Werin Cymru? Yn ansicr lle mae dechrau? Gwyliwch ein fideo byr isod, yna darllenwch ein Canllawiau Sut i er mwyn dysgu sut i gofrestru cyfrif, uwchlwytho a chyhoeddi. Athrawon: Mae’r sgiliau sy’n cael eu datblygu wrth greu cyfrif ac uwchlwytho eitemau i Gasgliad y Werin Cymru yn bodloni sawl un o ofynion y Fframwaith Cymhwysedd Digidol. Darllenwch rhagor yn ein Blwch offer i athrawon. Cwricwlwm i GymruFframwaith Cymhwysedd Digidol Dysgu Gydol OesMae'r adnodd hwn yn cynnig cyfleoedd ar gyfer datblygiad personol neu broffesiynol.

Croeso i’r adran Addysg, sy’n llawn adnoddau i ddysgwyr o bob oed. Athrawon, chwiliwch am adnoddau yn ôl oedran a meysydd y cwricwlwm isod, neu defnyddiwch y Blwch Offer i Athrawon am gymorth ymarferol gyda’r Fframwaith Cymhwysedd Digidol.

Dysgwyr sy'n oedolion, cliciwch ar y tab Dysgu Gydol Oes i weld yr adnoddau mwyaf addas ar eich cyfer, ac edrychwch ar ein Cyrsiau Hyfforddi i ddysgu mwy am ddigido treftadaeth Cymru.

Cwricwlwm i Gymru

Oed: 5-8 / Cam Cynnydd 2
Oed: 8-11 / Cam Cynnydd 3
Oed: 11-14 / Cam Cynnydd 4
Oed: 14-16 / Cam Cynnydd 5
Oed: 16+ / Cam Cynnydd 5+
- Select All
- Y Celfyddydau Mynegiannol
Dysgu Gydol Oes
- Select All
- Sgiliau digidol
- Hanes
- Lles

(-) Remove Cymry Enwog
(-) Remove Y Dyniaethau
(-) Remove Hanes

Datblygiad Cymru, 1900-2000

Abertawe yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf

Urdd Gobaith Cymru
Cafodd Urdd Gobaith Cymru ei sefydlu ym 1922 er mwyn rhoi cyfle i blant a phobl ifanc ddysgu a chymdeithasu drwy gyfrwng y Gymraeg. Erbyn heddiw, mae dros 50,000 o bobl ifanc yn aelodau o'r Urdd, ac mae'r Eisteddfod flynyddol yn un o wyliau ieuenctid mwyaf Ewrop.Yn 2022 mae'r Urdd yn dathlu ei chanmlwyddiant! Ymunwch â'r dathliadau drwy ychwanegu eich lluniau ac atgofion o'r Urdd i Gasgliad y Werin Cymru.Sut i gymryd rhan:Chwiliwch am luniau neu recordiadau o ddigwyddiadau, gweithgareddau neu Eisteddfodau'r UrddNeu ymunwch â Parti Pen-blwydd yr Urdd yn 100 yn 2022 a thynnu lluniau newydd sbon!Ychwanegwch eich atgofion a straeon o'r Urdd i Gasgliad y Werin CymruNeu anfonwch nhw i ni dros y cyfryngau cymdeithasol (gweler dolenni i Facebook a Twitter ar waelod y dudalen)Ychwanegwch y tag Penblwydd-Hapus-Urdd i'ch cynnwys, a byddwn yn creu casgliad newydd i'w ychwanegu at yr adnodd hwn Gwybodaeth a dealltwriaeth o'r byd. I gael help i uwchlwytho eich cynnwys, gweler ein Canllawiau neu archebwch sesiwn gefnogaeth rithiol 1 wrth 1 gyda Catalena, Swyddog Addysg Casgliad y Werin. Cwricwlwm i Gymru 2022: Camau Cynnydd 1, 2 a 3Celfyddydau Mynegiannol, Iechyd a Lles, Dyniaethau, Iaithoedd, Llythrennedd a Chyfathrebu, Fframwaith Cymhwysedd DigidolOed / Cam Cynnydd: Pawb Casgliad DysguRydym wedi casglu'r eitemau hyn gyda'i gilydd fel y gallwch eu defnyddio yn gyflym ac yn hawdd fel adnoddau i greu gweithgareddau ar gyfer eich dosbarth. Mae mwy o gynnwys yn ymwneud â'r Urdd yn y Cysylltiadau Cyflym isod, neu gallwch bori drwy gyfrif yr Urdd ar Casgliad y Werin.

David Lloyd George
Ef oedd y Cymro cyntaf i fod yn Brif Weinidog ar Brydain ac fe gydnabyddir David Lloyd George fel tad y wladwriaeth les diolch i 'Gyllideb y Bobl' yn 1910. Wedi ei eni ym Manceinion, fe'i magwyd ef yn Llanystumdwy yng Ngwynedd. Cwricwlwm i GymruY DyniaethauOed: 11-16Hanes, Cymru Enwog Casgliad DysguRydym wedi casglu'r eitemau hyn gyda'i gilydd fel y gallwch eu defnyddio yn gyflym ac yn hawdd fel adnoddau i greu gweithgareddau ar gyfer eich dosbarth.

Sefydliadau’r Gweithwyr
Roedd y cyfyngiadau ar fwyd yn rhoi pwyslais ar dyfu bwyd adref a datblygwyd ryseitiau dyfeisgar yn y cyfnod.Yr oedd traddodiadau cymdeithasol a chymunedol yr ardaloedd diwydiannol i’w gweld yn glir yng nghlybiau a sefydliadau’r gweithwyr. Ynddynt, cyfunid addysg, hamdden a gwleidyddiaeth mewn ffyrdd cwbl arbennig. Cwricwlwm i GymruY DyniaethauOed: 8-16 / Cam Cynnydd: 3, 4 a 5 Casgliad DysguRydym wedi casglu'r eitemau hyn gyda'i gilydd fel y gallwch eu defnyddio yn gyflym ac yn hawdd fel adnoddau i greu gweithgareddau ar gyfer eich dosbarth.

Ar ôl y Rhyfel a Dogni Bwyd

Lluniau John Cornwell
Ffotograffydd ar ei liwt ei hun oedd John Cornwell. Yn y saithdegau a'r wythdegau cynnar, tynnodd nifer o ffotograffau o byllau glo, yn Ne Cymru a Chanolbarth Lloegr yn bennaf, a hynny ar yr wyneb a danddaear. Perffeithiodd dechneg o dynnu ffotograffau danddaear oedd yn defnyddio goleuadau cyffredin pwll glo, gan alluogi iddo dynnu lluniau hynod eglur o dalcenni glo, twnneli, siafftiau ac offer. Yn ogystal â thynnu ffotograffau mewn pyllau gweithredol, byddai hefyd yn cofnodi gweithfeydd segur, ar yr wyneb a danddaear. Roedd John Cornwell hefyd yn uchel ei barch ym maes archaeoleg ddiwydiannol. Cyhoeddodd nifer o lyfrau ar byllau glo Cymru a Lloegr. Mae hawlfraint ei ddelweddau o dde Cymru bellach ym meddiant Amgueddfa Genedlaethol Cymru. Cwricwlwm i GymruDyniaethau, Celfyddydau MynegiannolPobl Enwog CymruOed / Cam Cynnydd: Pawb Casgliad DysguRydym wedi casglu'r eitemau hyn gyda'i gilydd fel y gallwch eu defnyddio yn gyflym ac yn hawdd fel adnoddau i greu gweithgareddau ar gyfer eich dosbarth.

Abertawe’r Ail Ryfel Byd

Beibl Cymraeg William Morgan o 1588
Cydnabyddir cyhoeddi cyfieithiad Cymraeg cyntaf y Beibl gan yr Esgob William Morgan yn 1588 fel un o ddigwyddiadau pwysicaf hanes yr iaith Gymraeg. Yn y casgliad hwn ceir ddetholiad o dudalennau o'r Hen Destament. Cwricwlwm i GymruDyniaethau, Iaithoedd, Llythrennedd a ChyfathrebuPobl Enwog CymruOed / Cam Cynnydd: Pawb Casgliad DsyguRydym wedi casglu'r eitemau hyn gyda'i gilydd fel y gallwch eu defnyddio yn gyflym ac yn hawdd fel adnoddau i greu gweithgareddau ar gyfer eich dosbarth.

Cymru 1900-2000: Rhan 1

Yr Hen Ffordd o Fyw dan Fygythiad
Mae’r casgliad hwn ar gyfer dewis TGAU Cymru 1900-2000 CBAC, yn benodol y ffactorau oedd yn effeithio ar yr hen ffordd o fyw, yn enwedig yn hanner cyntaf y ganrif. Cwricwlwm i GymruY DyniaethauHanesOed: 8-16 / Cam Cynnydd: 3, 4 & 5 Casgliad DysguRydym wedi casglu'r eitemau hyn gyda'i gilydd fel y gallwch eu defnyddio yn gyflym ac yn hawdd fel adnoddau i greu gweithgareddau ar gyfer eich dosbarth.

Maerdy Colliery
Ym mis Rhagfyr 1990, caeodd Maerdy, pwll glo olaf y Rhondda, gan ddod â thraddodiad hir a balch i ben. Tynnwyd llawer o'r ffotograffau hyn yn y 1970au gan John Cornwell. Cwricwlwm i GymruY DyniaethauHanesOed: 8-16 / Cam Cynnydd: 3, 4 a 5 Casgliad DysguRydym wedi casglu'r eitemau hyn gyda'i gilydd fel y gallwch eu defnyddio yn gyflym ac yn hawdd fel adnoddau i greu gweithgareddau ar gyfer eich dosbarth.

Agweddau Gwahanol tuag at y Gymraeg

Dyddiadur Edgar Wynn Williams, Rhyfel Byd Cyntaf
Darnau o ddyddiadur Edgar Wynn Williams o Lanelli a wasanaethodd fel gyrrwr yng Nghorfflu Gwasanaeth y Fyddin yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf. Cwricwlwm i GymruY Dyniaethau, Ieithoedd, Llythrennedd a ChyfathrebuHanes, Sgiliau LlythrenneddOed: 8-16 / Cam Cynnydd: 3, 4 a 5 Casgliad DysguRydym wedi casglu'r eitemau hyn gyda'i gilydd fel y gallwch eu defnyddio yn gyflym ac yn hawdd fel adnoddau i greu gweithgareddau ar gyfer eich dosbarth.

Streiciau diwydiannol yng Nghymru
I ddathlu pen-blwydd y streic gyffredinol fawr 1926 mae’r casgliad hwn yn edrych ar aflonyddwch diwydiannol yng Nghymru dros y blynyddoedd. Eitemau o'r streic y glowyr 1984 i’r streic Cambrian Comnine yn 1910. Cwricwlwm i GymruY DyniaethauHanesOed: 8-16 / Cam Cynnydd: 3, 4 a 5 Casgliad DysguRydym wedi casglu'r eitemau hyn gyda'i gilydd fel y gallwch eu defnyddio yn gyflym ac yn hawdd fel adnoddau i greu gweithgareddau ar gyfer eich dosbarth.

Newid mewn Patrymau Gwaith yng Nghymru

Casgliad Cyrchoedd Awyr Caerdydd

Owain Glyndŵr

Cerfluniau o Enwogion

Chwaraeon, Hamdden a Thwristiaeth, 1900 hyd heddiw

Newid yng Nghymru, 1760-1914

Adeiladau Diwydiannol gan Falcon Hildred
Mae adeiladau diwydiannol y 19eg a’r 20fed ganrif wedi bod dan fygythiad dros y 50 mlynedd ddiwethaf. Mae darluniau Falcon Hildred yn rhoi syniad da iawn o natur yr adeiladau hyn, sut yr oeddent yn gweithio a sut fywydau oedd gan y bobl oedd yn gweithio ynddynt. Cwricwlwm i GymruY Celfyddydau MynegiannolOed / Cam Cynnydd: Pawb Casgliad DysguRydym wedi casglu'r eitemau hyn gyda'i gilydd fel y gallwch eu defnyddio yn gyflym ac yn hawdd fel adnoddau i greu gweithgareddau ar gyfer eich dosbarth.

Eglwysi a Chapeli gan Falcon Hildred
Mae eglwysi a chapeli yn aml yn rhai o adeiladau mwyaf trawiadol ein trefi. Yn anffodus maent hefyd ymysg yr adeiladau sydd dan fwyaf o fygythiad yn ddiweddar. Mae cofnod Falcon Hildred o rai o’r eglwysi a’r capeli hyn yn amhrisiadwy. Cwricwlwm i GymruY Celfyddydau MynegiannolOed / Cam Cynnydd: Pawb Casgliad DysguRydym wedi casglu'r eitemau hyn gyda'i gilydd fel y gallwch eu defnyddio yn gyflym ac yn hawdd fel adnoddau i greu gweithgareddau ar gyfer eich dosbarth.

Allfudo tua'r Gorllewin, 1840-1995

Llongddrylliadau y Storm Fawr 1859
Mae'r casgliad hwn yn ymwneud â llongddrylliadau y Storm Fawr, 1859. Mae'r casgliad yn cynnwys astudiaeth achos Prosiect Llongddrylliadau Siarter Brenhinol CA2 a chyflwyniad Powerpoint ‘Shipwreck Detectives’ sy'n cyflwyno defnyddio archifau i ddarganfod llongddrylliadau lleol. Cwricwlwm i GymruY DyniaethauHanesOed: 8-16 / Cam Cynnydd: 3, 4 a 5 Casgliad DysguRydym wedi casglu'r eitemau hyn gyda'i gilydd fel y gallwch eu defnyddio yn gyflym ac yn hawdd fel adnoddau i greu gweithgareddau ar gyfer eich dosbarth.

Oes Edward a'r Rhyfel Byd Cyntaf, 1906-1919

Dirwasgiad, Rhyfel ac Adferiad yng Nghymru

Cymru 1780-1886

Cofebion Rhyfel
Collodd 700,000 o filwyr Prydeinig eu bywydau yn y Rhyfel Byd Cyntaf, ac mae 35,000 wedi'u henwi yn Llyfr Coffadwriaeth Cymru. Esgorodd yr Ail Ryfel Byd ar gyfnod newydd o goffau. Cwricwlwm i GymruY DyniaethauHanesOed: 8-16 / Cam Cynnydd: 3, 4 a 5 Casgliad DysguRydym wedi casglu'r eitemau hyn gyda'i gilydd fel y gallwch eu defnyddio yn gyflym ac yn hawdd fel adnoddau i greu gweithgareddau ar gyfer eich dosbarth.

Cymru 1880-1980