Neidio i'r prif gynnwys
arrowbookcheckclosecommentfacebookfavourite-origfavouritegooglehomeibalogopdfsearchsharespotlighttwitterwelsh-government
People's Collection Wales Logo A vector graphics of the official People's Collection Wales Logo
  • English
  • Mewngofnodi
  • Cofrestru
  • Amdanom NiAmdan CYWC
  • Rhannugolygu a chreu
  • Y Casgliadpori a ffiltro
  • Mapiaucyfoes a hen
  • Cymorth
  • Addysgadnoddau dysgu
Hafan / Land of My Fathers
Tweet
 

Hen Wlad Fy Nhadau

Stori sy’n ein tywys ar hyd y daith o genhedliad ein hanthem genedlaethol at ei sefydliad cadarn. Dyma stori Hen Wlad Fy Nhadau.

Eitemau yn y stori hon

James James, cyfansoddwr cerddoriaeth Hen Wlad...

James James, cyfansoddwr cerddoriaeth Hen Wlad...

  • Use stars to collect & save items A vector image of star to represent action to save this item
  • 2,214
  • mewngofnodi
  • Casglu'r Tlysau / Gathering The Jewels

Llungopi o fersiwn lawysgrif o 'Hen Wlad fy...

Llungopi o fersiwn lawysgrif o 'Hen Wlad fy...

  • Use stars to collect & save items A vector image of star to represent action to save this item
  • 1,655
  • mewngofnodi
  • Casglu'r Tlysau / Gathering The Jewels

James James (1833-1902), cyfansoddwr 'Hen Wlad...

James James (1833-1902), cyfansoddwr 'Hen Wlad...

  • Use stars to collect & save items A vector image of star to represent action to save this item
  • 2,471
  • mewngofnodi
  • Casglu'r Tlysau / Gathering The Jewels

Evan James (1809-93), awdur geiriau 'Hen Wlad...

Evan James (1809-93), awdur geiriau 'Hen Wlad...

  • Use stars to collect & save items A vector image of star to represent action to save this item
  • 1,868
  • mewngofnodi
  • Casglu'r Tlysau / Gathering The Jewels

Evan James (1809-1878) awdur geiriau 'Hen Wlad...

Evan James (1809-1878) awdur geiriau 'Hen Wlad...

  • Use stars to collect & save items A vector image of star to represent action to save this item
  • 1,796
  • mewngofnodi
  • Casglu'r Tlysau / Gathering The Jewels

Y llawysgrif

Cyfansoddwyd tôn a geiriau'r gân a fabwysiadwyd yn ddiweddarach fel ein hanthem genedlaethol ym mis Ionawr 1856. Roedd yn ganlyniad cydweithio rhwng tad a mab o Bontypridd: Evan James (Ieuan ap Iago, 1809-1878), awdur y geiriau, a James James (Iago ap Ieuan, 1833-1902), cyfansoddwr y dôn.

 Roedd James yn gerddor a enillai ei fywoliaeth trwy ganu'r delyn yn nhafarnau Pontypridd. Mae'r llawysgrif sy'n cynnwys y copi cynharaf o'r gân Hen Wlad Fy Nhadau yn fath o lyfr ag ynddo bob math o gerddoriaeth offerynnol a chorawl wedi'i gasglu ynghyd ar gyfer ei ddefnydd ei hun gan James.

 Cynullwyd y deunydd yn y gyfrol rhwng 1849 ac 1863 ac mae'n rhoi syniad o'r math o gerddoriaeth a oedd yn boblogaidd yn ardal Pontypridd yr adeg honno.

 Hen Wlad Fy Nhadau yw'r unig ddarn yn y llawysgrif lle nodir yn glir taw James yw'r cyfansoddwr. Nodir dyddiad y cyfansoddi fel Ionawr 1856. Yn yr un llawysgrif ceir hefyd fersiwn pedair rhan o God save the Queen gydag un pennill yn Gymraeg (Duw Gadwo'r Frenhines) wedi ei haddasu gan James hefyd.

 Ansicr yw'r hanes y tu ôl i gyfansoddi'r anthem genedlaethol. Tybia rhai fod Evan James wedi ysgrifennu'r geiriau cyn i'r dôn gael ei chyfansoddi gan ei fab, a rhai fod y dôn wedi'i chyfansoddi cyn y geiriau. Rhoddwyd yr enw Glan Rhondda iddi yn wreiddiol fel oedd yn gyffredin ar gyfer tônau emynau.

 Perfformiwyd y gân am y tro cyntaf yn ysgoldy Capel Tabor (Eglwys Bresbyteraidd Cymru), Maesteg, ym mis Ionawr neu fis Chwefror 1856 gan Elisabeth John, Pontypridd, ac yn fuan, roedd y gân yn boblogaidd yn ardal Pontypridd.

 Daeth yn fwy adnabyddus ar ôl Eisteddfod Llangollen 1858 wedi i Thomas Llewelyn, Aberdâr, ddod yn fuddugol mewn cystadleuaeth yn gofyn am gasgliad o alawon Cymreig heb eu cyhoeddi. Roedd Glan Rhondda yn rhan o'r casgliad. Beirniad y gystadleuaeth oedd Owain Alaw (John Owen, 1821-1883) a chafodd ganiatâd gan James i gynnwys Glan Rhondda yn ei gyfrol Gems of Welsh melody [1860]. Rhoddodd yntau y teitl mwy adnabyddus, Hen Wlad fy Nhadau iddi. Gwerthodd y gyfrol yn well nag un casgliad arall, a dod yn boblogaidd trwy Gymru.

 Y recordiad cyntaf

 Yn Llundain ar 11 Mawrth 1899, gwnaed y recordiad sain Cymraeg cyntaf sy'n hysbys, pan recordiwyd y gantores Madge Breese gan y Gramophone Company. Ymhlith y caneuon a ganodd y diwrnod hwnnw, roedd yr anthem genedlaethol, Hen Wlad Fy Nhadau. Gwnaed y recordiad gwreiddiol ar ddisg unochrog 7 modfedd ac mae'n para am 1 munud a 17 eiliad.

 Gwlad Gwlad - Ap Anthem Genedlaethol Cymru

 Ydych chi eisiau dysgu sut i ganu’r llinell alto, tenor neu fas i’r Anthem Genedlaethol? Neu efallai eich bod yn adnabod rhywun sydd eisiau gallu canu ac ynganu geiriau’r Anthem am y tro cyntaf.
Mae Llyfrgell Genedlaethol Cymru wedi creu ap a all eich helpu i wneud hynny, ac hefyd yn rhoi i chi hanes y gân hyfryd hon.

 Mae Gwlad Gwlad ar gael i'w brynu ar y llwyfannau canlynol:

Apple - Gwlad Gwlad yn iTunes Store 
Android - Gwlad Gwlad yn Google Play Store
Mae fersiwn Desktop PC hefyd ar gael i'w brynu ar wefan eto Music Practice.

Uwchlwythwyd gan

Darlun Llyfrgell Genedlaethol Cymru / The National Library of Wales

Llyfrgell Genedlaethol Cymru / The National Libr...

Dyddiad ymuno:
17/02/2010

Story created: 20/04/2016

  • 2486  wedi gweld yr eitem hon
  • 1  Wedi hoffi

Eitemau eraill efo tagiau tebyg:

  • Eisteddfodau
  • Cerddoriaeth
  • Celfyddydau a Diwylliant Arall
  • archaeological periods

Sylwadau (0)

Rhaid mewngofnodi i bostio sylw

Twitter Logo The Twitter Logo in vector format
Dyma ffotograff o Gerald Jones o Fferm Dolearon, Biwla yn cyflwyno telegram i'w fam-gu ar ei phen-blwydd yn 100 mlw… https://t.co/6p3SGA65jA — 1 diwrnod 7 awr yn ôl
mwy

Dilynwch ni ar:

  • Twitter Logo The Twitter Logo in vector format
  • Facebook Logo The Facebook Logo in vector format

Mwy amdanom ni, ein gwaith gyda grwpiau cymunedol, gwasanaethau a hyfforddiant

  • Hygyrchedd
  • Hawlfraint
  • Preifatrwydd
  • Map o'r Safle
  • Telerau
Noddir gan Lywodraeth Cymru | Sponsored by Welsh Government The Welsh Government Logo in vector format

01970 632 500 Ebost