Llythyr i Thomas Benbow Phillips gan Rhys Thomas, 14 Rhagfyr, 1881

Disgrifiad

Llythyr ysgrifennwyd at Thomas Benbow Phillips gan Rhys Thomas o Gwm Hyfryd, dyddiedig 14 Rhagfyr 1881

Dywedodd Rhys Thomas ei fod wedi ysgrifennu ychydig linellau at Mr Martin Underwood, “Comissario” gwerthfawr a fyddai'n eu rhannu ar ei siwrnai i Chubut. Eglura Rhys Thomas eu bod wedi gadael cartref ar 10 Medi a chyrraedd ar 16 Tachwedd. Gwnaethant y siwrnai mewn 32 taith, 3 cynghrair bob dydd, a threulio'r amser yn rhoi cyntun i'r anifeiliaid, chwilio am y ffordd ymlaen a hela am fwyd. Edrydd am y trafferthion a gafwyd ar y ffordd, o geunentydd cul i eira. Roeddynt wedi enwi un mynydd yn Fwlch y Gwynt. Bu'n rhaid codi pont bren i'w cario dros afon cyn cyrraedd Cwm Hyfryd. Dywedodd fod y wlad yn debyg i Gymru, gyda phant a bryn, afonydd, nentydd a blodau gwyllt. Roedd y tir yn ffrwythlon ac yn addas i dyfu cnydau o fefus a chyrens, ac roeddynt yn troi'r tir ar gyfer y gaeaf. Roedd Mr John Evans a Mr Thomas wedi ymadael yr wythnos flaenorol gyda llwyth o bost. Roedd John Davies ac Owen Jones wedi cyrraedd a dod â phost i bawb, ac roedd pobl yn falch o glywed fod y Wladfa wedi ei hachub o grafangau Mri Jones a Reed. Soniodd y byddai angen Storfa Gydweithredol yng Nghwm Hyfryd. Gofynnodd Rhys Thomas i Thomas Benbow Phillips ysgrifennu llythyr hir gyda'r troad ac anfonodd ei gofion at Mr Lewis Jones, John H Jones, Mr Pritchard a holl swyddogion y CMC.