Capeli Anghydffurfiol

Beth yw Ymneilltuaeth ac Anghydffurfiaeth?


Mae’r Anghydffurfwyr yn aelodau o grwpiau crefyddol Protestannaidd y gwrthododd eu rhagflaenwyr gydymffurfio ag athrawiaeth, disgyblaeth ac arferion yr Eglwys Anglicanaidd sefydledig. Gellir olrhain eu hanes i weithgareddau’r Piwritaniaid, a oedd wedi digio am y cyfaddawdau a gorfforwyd yn Ardrefniant Eglwysig Elizabeth yn yr unfed ganrif ar bymtheg, ac i ddigwyddiadau a thensiynau gwyllt hanner cyntaf yr ail ganrif ar bymtheg pryd y sefydlwyd yr eglwysi Annibynnol/Cynulleidfaol a Bedyddwyr cyntaf: ymysg y rheiny yng Nghymru roedd eglwys yr Annibynwyr yn Llanfaches, Sir Fynwy yn 1639 ac eglwys y Bedyddwyr yn Llanilltud Gŵyr yn 1649. Mae’r Annibynwyr/Cynulleidfawyr yn pwysleisio annibyniaeth ac ymreolaeth pob cynulliad o gredinwyr, ac mae’r Bedyddwyr yn credu mewn bedyddio, nid babanod, ond credinwyr, trwy eu trochi’n llwyr. Ymysg y grwpiau eraill a ddaeth i’r amlwg yn yr 17eg ganrif hefyd roedd yr Undodiaid, sy’n gwrthod athrawiaeth y Drindod, a’r Crynwyr: Cymdeithas Grefyddol y Cyfeillion, sydd ddim yn cadw sacramentau bedydd a’r cymun sanctaidd. Cafodd y grwpiau hyn i gyd, a adwaenid hefyd fel Ymneilltuwyr, eu herlid yn y blynyddoedd wedi adferiad y frenhiniaeth yn 1660, ac yn enwedig gan Ddeddf Unffurfiaeth 1662.

Chwyddwyd rhengoedd Anghydffurfwyr Cymru ymhellach yn y ddeunawfed ganrif yn dilyn y diwygiad efengylaidd, a ddechreuodd fel mudiad diwygio o fewn yr Eglwys Anglicanaidd. Roedd y Methodistiaid Calfinaidd yn ddilynwyr y diwinydd o’r 16eg ganrif, John Calvin, a’i bwyslais ar sofraniaeth lwyr Duw gyda’r etholedig rai a oedd wedi’u dewis ers bore oes, ac ymwahanasant oddi wrth Eglwys Loegr yn 1811. Mae eu disgynyddion heddiw’n aelodau o Eglwys Bresbyteraidd Cymru, ac mae disgynyddion dilynwyr John Wesley, a ffurfiai ran o gyfundeb y Methodistiaid Wesleaidd, yn aelodau o’r Eglwys Fethodistaidd.

Capeli anghydffurfiol; 'pensaernïaeth genedlaethol Cymru', amcangyfrifir bod 6,200. Mae llawer yn cael eu colli oherwydd dirywiad neu ddymchweliad bob blwyddyn


Darllenwch fwy am Anghydffurfiaeth yng Nghymru: http://www.addoldaicymru.org/


Mae 28 eitem yn y casgliad

  • 1,089
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 1,020
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 2,258
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 1,523
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 916
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 1,190
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 868
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 1,546
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 952
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 2,240
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 1,420
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 814
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 767
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 923
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 762
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 774
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 772
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi
  • 942
  • Use stars to collect & save items mewngofnodi