Gellir lawrlwytho cynnwys at ddefnydd anfasnachol, megis defnydd personol neu ar gyfer adnoddau addysgol.
Ar gyfer defnydd masnachol cysyllwch yn uniongyrchol gyda deilydd yr hawlfraint os gwelwch yn dda.
Read more about the The Creative Archive Licence.
Disgrifiad
Rhwng 1829 a 1849 roedd Chwarel Dorothea yn Nyffryn Nantlle yn nwylo William Turner a'i fab-yng-nghyfraith John Morgans. Pan benderfynodd y ddau werthu'r cwmni ym mis Ebrill 1849, daeth nifer o chwarelwyr lleol ynghyd i sefydlu cwmni a phrynu'r chwarel.
Un o aelodau mwyaf blaenllaw a dylanwadol y cwmni newydd oedd y gweinidog Methodist John Jones (1796-1857), neu 'John Jones Talsarn' fel yr oedd yn cael ei adnabod. Ganed Jones yn Nolwyddelan ond daeth i weithio i'r chwarel yn Nhal-y-sarn ym 1822. Y flwyddyn ganlynol, priododd Fanny Edwards, merch un o swyddogion chwarel gyfagos, a rhoddodd y gorau i'w waith yn y chwarel gan ganolbwyntio ar y weinidogaeth. Yn y cyfamser, aeth Fanny i gadw siop fechan yn y pentref. Ym 1852 cafodd ddamwain ddifrifol yn y chwarel a phenderfynodd adael y diwydiant llechi. Gwerthodd y cwmni ei holl gyfranddaliadau a bu farw Jones bum mlynedd yn ddiweddarach. Yn ogystal â bod yn weinidog hynod boblogaidd, roedd Jones yn ŵr cerddorol iawn a chyfansoddodd nifer o emyn donau.
Mae'r tudalennau hyn wedi eu dethol o lyfr cofnodion cyntaf cwmni newydd Chwarel Dorothea ac maent yn ymwneud â'r cyfnod rhwng 1850 a 1851. Er bod y ddau dudalen cyntaf yn Saesneg, mae gweddill y cofnodion wedi eu hysgrifennu yn Gymraeg. Gwelir mai'r Parchedig John Jones oedd yn cadeirio cyfarfodydd y cyfranddalwyr, ac fe gynhelid y cyfarfodydd bob dau fis yn swyddfa'r chwarel. Ar ddiwedd y cyfarfodydd, byddai'r cyfranddalwyr yn aml yn dychwelyd i dŷ John Jones lle byddai Fanny Jones wedi paratoi bwyd a diod ar eu cyfer.
Oes gennych chi wybodaeth ychwanegol am yr eitem hon? Gadewch sylwad isod
Sylwadau (0)
Rhaid mewngofnodi i bostio sylw