Pastwn Cwnstabl

Disgrifiad

Credir bod y pastwn hwn wedi’i ddefnyddio i dawelu Terfysgoedd Beca yn Sir Gâr.
Mae arfbais frenhinol Siôr y Trydydd i’w gweld arno. Daeth ei deyrnasiad i ben ym 1820, ond wrth ystyried amgylchiadau’r terfysgoedd, mae’n dal yn bosibl bod y pastwn wedi’i ddefnyddio yn erbyn Merched Beca rhwng 1839 a 1844.

Roedd awdurdodau’r Gorllewin yn gwbl ddiymadferth yn wyneb yr ymosodiadau hyn, a gofynnwyd i’r llywodraeth am gymorth - ond dim ond dau heddwas o heddlu Lundain a anfonwyd ym 1843. Yn eu cyfyng gyngor, ceisiodd ynadon y Gorllewin gymell ffermwyr dibynadwy i dyngu llw fel cwnstabliaid arbennig i’w helpu i gadw cyfraith a threfn. Er i sawl ffarmwr dderbyn llythyr bygythiol gan Beca, ac wynebu ymosodiadau hyd yn oed i’w rhwystro rhag gwneud hyn, mae’n rhaid bod ambell un wedi derbyn y cynnig. Yn eu brys, mae’n bosib nad oedd amser i gynhyrchu pastynau newydd a’u bod wedi gorfod defnyddio hen rai. Byddai hyn yn esbonio pam bod y pastwn yn perthyn i gyfnod cynharach na’r terfysgoedd. Hefyd, mae’r gair LLANGENDEYRN wedi’i naddu ar y pastwn. Gwyddom fod Merched Beca wedi ymosod ar dargedau yng Nghydweli, Sir Gâr, ar 4 Chwefror 1843 - yn agos i bentref Llangyndeyrn, a’u bod wedi dychwelyd yno ddiwedd haf 1843.

Rhif cyfeirnod: DF003611_04