Uwd Blawd Ceirch

Disgrifiad

Cynhwysion

• blawd ceirch 


• dŵr oer


• halen

Dull

• Rhoi dŵr oer ac ychydig o halen mewn sosban, a chodi’r dŵr i’r berw.


• Gollwng blawd ceirch, fesul ychydig, i’r dŵr berw gan gymysgu’r blawd i mewn i’r dŵr â llwy bren. (Y mae hyn yn rhwystro’r blawd rhag mynd yn dalpiau.)


• Parhau i ychwanegu blawd ceirch nes gwelir yr uwd yn tewhau.


• Berwi’r uwd yn araf am amser hir gan roi tro iddo bob hyn a hyn.

Byddid yn ei fwyta mewn llefrith neu laeth enwyn oer.

Mynytho, Llŷn.

Byddid yn rhoi hanner llond cwpan o reis yn yr uwd, weithiau, i’w ysgafnhau.

Llanuwchllyn, Meirionnydd.

Uwd a gai’r gweision i swper bob nos yn rheolaidd yn Llŷn, sir Gaernarfon, ac mewn llawer ardal arall yng ngogledd Cymru. Rhoid y crochan uwd ar ddarn o bren ar ganol y bwrdd a chai pob un ei helpu ei hun ohono, e.e. Uwchmynydd, Llŷn.

Uwd amrwd y gelwid yr uwd na chafodd ei ferwi am ddigon o amser. Yr oedd hi’n ddefod ar rai ffermydd i roi’r crochan uwd ar y tân yn union ar ôl te prynhawn er mwyn iddo gael mud-ferwi am ddwy awr neu ragor cyn swper. Clywir adrodd y rhigymau canlynol i ddisgrifio’r tân yn y cyswllt hwn:

Tân llym o dan y llymru

Tân mall wna’r uwd yn well.

Freshdân dan llymru

Moed-dân dan uwd.

Dyffryn Ardudwy a Rhydymain, Meirionnydd.