'Capten' Edward Tupper yn areithio yn ystod Streic y Morwyr, Dociau Biwt, Caerdydd, 1911

Disgrifiad

'Capten' Edward Tupper yn annerch y dorf yn Nociau Bute, Caerdydd, yn ystod streic y Morwyr ym 1911.

'Yr Aflonyddwch Mawr' yw'r enw a roddir ar y cyfnod rhwng 1908 a 1914, pan fu nifer o anghydfodau diwydiannol ym Mhrydain. Yn ne Cymru, aeth glowyr cwmni'r Cambrian Combine ar streic, gan wrthdaro gyda'r fyddin yn Nhonypandy ym 1910. Yn Llanelli ym 1911 aeth pethau'n flêr rhwng y fyddin a'r gweithwyr rheilffyrdd lleol a oedd wedi ymuno yn y streic rheilffyrdd genedlaethol. Arweinodd y ffrwgwd rhwng y ddwy garfan at farwolaeth chwech o bobl, dau ohonynt o ganlyniad i ergydion a daniwyd gan y milwyr.

Yn ystod haf 1911, ymledodd streic gan forwyr Lerpwl i ddociau a phorthladd Caerdydd. Un o arweinwyr yr anghydfod oedd gŵr o'r enw 'Capten' Edward Tupper, a welir yma yn annerch morwyr Caerdydd yn ardal y dociau. Er mwyn ceisio cadw'r porthladd ar agor a dod â'r streic i ben, penderfynodd y cyflogwyr gyflogi tramorwyr. Yn achos Caerdydd, aethant ati i gyflogi nifer fawr o forwyr Tsieineaidd, gan gynnig cyflog llawer gwell iddynt na'r hyn a oedd yn gael ei dalu fel arfer i'r streicwyr. Dioddefodd y morwyr Tsieineaidd nifer o ymosodiadau, yn eiriol a chorfforol, am eu rhan yn yr anghydfod ac ymledodd y trafferthion wrth i nifer o gartrefi a busnesau Tsieineaidd Caerdydd gael eu targedu gan y streicwyr a'u cefnogwyr.