Cricieth - Antur Margaret a Nantw.

Disgrifiad

Cricieth - Antur Margaret a Nantw.

Ddiwedd mis Mai 1914 hwyliodd y stemar DRUMCLIFFE o Ddoc y Barri, yn Ne Cymru, gyda chargo o lo ar gyfer Buenos Aires yn yr Ariannin. Y capten oedd Thomas John Evans o Llwyn Onn, Cricieth. Yn teithio gydag ef ar y fordaith roedd ei wraig Maggie a'u dwy ferch, Margaret 7 oed a Nantw yn 5 oed. Roedd yn digwydd yn rheolaidd i wragedd Capten hwylio gyda’u gwŷr ac weithiau’r plant, yn enwedig yn ystod gwyliau ysgol. Ar ôl mordaith arferol i'r de, fe gyrhaeddodd y llong Buenos Aires a dadlwythwyd y glo. Yna derbyniwyd archebion i fynd ymlaen i Efrog Newydd. Aeth popeth yn iawn nes, oddi ar geg yr Amazon ar 6ed Awst, stopiwyd y DRUMCLIFFE gan long rhyfel o’r Almaen, yr S.M.S. DRESDEN. Yn anhysbys i'r Capten Evans, er gwaethaf bod gan y llong radio, roedd y Rhyfel Byd Cyntaf wedi cychwyn deuddydd ynghynt. Anfonwyd swyddog o’r DRESDEN i wirio papurau’r llong ac i sicrhau nad oedd unrhyw ddeunydd rhyfel ar fwrdd. Roedd yn synnu gweld y plant ac adroddwyd hyn yn ôl i'r llong ryfel gan signalau fflagiau. Atebodd y Capten Fritz Ludecke ar unwaith, gan orchymyn bod y DRUMCLIFFE yn cael bwrw ymlaen ar ei mordaith ond bod yr offer radio i gael ei ddinistrio. Aeth y llong ymlaen ar ei ffordd i Efrog Newydd ac wedyn Ewrop. Daeth y teulu adref i Lwyn Onn lle aeth y merched yn ôl i'r ysgol. Byddent bob amser yn cofio eu hantur a'r swyddog cwrtais o'r Almaen. Ef oedd Wilhelm Canaris a aeth ymlaen i fod yn Admiral Canaris a ddienyddiwyd ar ddiwedd yr Ail Ryfel am gynllwynio yn erbyn Hitler.
Cafodd y chwiorydd fywydau hir ac roeddent yn cael eu hoffi a'u parchu yn y gymuned. Bu farw Nantw ym 1996 a phasiodd Margaret yn 2009 yn 102 oed. Roeddent yn gefnogwyr ffyddlon i'r RNLI a gadawsant gronfa etifeddiaeth sylweddol i fad achub Cricieth. Yn 2011 enwyd y bad achub newydd, yr ail yn yr orsaf , yn MARGARET A NANTW er anrhydedd iddynt.
Llun o fadau achub Cricieth gan Nicholas Leach / RNLI at ddefnydd anfasnachol.

A'r DRESDEN? Ar ôl rhyddhau'r DRUMCLIFFE suddodd hi sawl llong o Brydain gan gynnwys y stemar NORTH WALES a oedd â dynion Nefyn a Porthmadog ymhlith y criw. Ar 8fed Rhagfyr 1914 cymerodd ran ym Mrwydr y Falkland. Suddwyd holl longau'r Almaen ac eithrio'r DRESDEN a ddihangodd. Yn ystod mis Chwefror 1915 roedd hi yn Ne’r Môr Tawel a suddodd y llong hwylio CONWAY CASTLE oedd yn eiddo i R. Thomas cyf, Cricieth a Lerpwl. Cyrhaeddodd y criw Valparaiso yn ddiogel lle hysbysodd y Capten John Williams Gonswl Prydain fod y DRESDEN yn brin o lo, bod ganddo broblemau injan ac mae'n debyg ei fod yn cuddio yn Ynysoedd Juan Fernandez oddi ar arfordir Chile. Anfonwyd HMS KENT a GLASGOW i chwilio amdani. Daethpwyd o hyd iddi a'i dinistrio ar 14 Mawrth 1915.

A'r DRUMCLIFFE? Fe’i gwerthwyd yn fuan ar ôl y digwyddiad hwn a’i ailenwi’n KELVINBANK. Newidiodd ei lwc a suddwyd hi gan long danfor Almaeneg i'r gogledd o'r Alban ar 13eg Mehefin 1917. Collwyd un ar bymtheg o aelodau criw gan gynnwys Richard Owen Pritchard, Merllyn, Cricieth.