Media and the Memory in Wales

Rydym ni i gyd yn gwybod – neu yn meddwl ein bod yn gwybod – sut bu i fywyd teuluol yn ystod ail hanner yr ugeinfed ganrif ddod i droi fwyfwy o amgylch y set deledu oedd yn agwedd mor amlwg o ystafelloedd byw ar draws y genedl. O’r 1960au ymlaen, roedd setiau teledu yn fwy a mwy cyffredin. Roedd cynnwys y darllediadau yn ganolog i ddiwylliant poblogaidd ac roedd cynulleidfaoedd y rhaglenni mwyaf poblogaidd a darllediadau o ddigwyddiadau cenedlaethol a rhyng-genedlaethol pwysig i’w rhifo mewn degau o filiynau. Yn ystod y degawdau yma drwy ffenestr y teledu yr edrychai Prydain ar ei hunan ac ar y byd. O safbwynt ail ddegawd y 21fed ganrif, ymddengys y cyfnod rhwng canol yr 1960au a chanol yr 1990au fel oes aur teledu. Ers hynny, mae safle blaenllaw y teledu fel prif gyfrwng diddanwch a newyddion wedi’w drawsnewid yn sgil dyrchafiad technolegau cyfathrebu newydd. Ychydig iawn o raglenni teledu cyfoes sydd yn ennill cynulleidfaoedd ar raddfa debyg i rai yr 1970au a’r 1980au. Rydym nawr yn derbyn ein newyddion a’n clecs drwy gyfryngau eraill ac mae’r nifer o sianeli yn golygu na fedr unrhyw un rhaglen ddisgwyl y math o gynulleidfa oedd yn bosibl bryd hynny.

Mae nawr yn amser da felly i edrych yn ôl ar oes aur y teledu a gofyn i bobl recordio eu hatgofion o beth oedd teledu yn ei olygu iddyn’ nhw, eu teuluoedd a’u cymunedau. Dyna beth y ceisiodd ‘Cof a’r Cyfryngau yng Nghymru’ ei gyflawni. Bwriad y priosect oedd casglu ac archifo tystiolaeth lafar ynglyn ag oes y teledu yng Nghymru ac ysgogi atgofion o ddigwyddiadau teledu arwyddocaol i wleidyddiaeth a diwylliant. Drwy ganolbwyntio ar bedwar cymuned ddaearyddol a ieithyddol wahanol ein bwriad oedd ceisio arddangos sbectrwm o atgofion fyddai’n cynrychioli cof cenedl o deledu yng Nghymru. Roeddem eisiau gwybod beth oedd pobl yn ei gofio (neu wedi’w anghofio). Roeddem eisiau gwybod beth roedd pobl yn ei ystyried oedd dylanwad teledu ar eu bywydau o ddydd i ddydd. Roeddem eisiau rhoi ychydig o gnawd ar esgyrn ein syniadau o’r modd y bu i’r teledu drawsnewid ein bywydau. Canlyniad y priosect yw’r wefan yma.