Rabbi Asher Grunis
Casgliad o ddogfennau o archif Rabbi Asher Grunis, Rav cymunedol cyntaf Caerdydd (1921–1937).
Ganed Rabbi Asher Grunis yn Pietrokov yng Ngwlad Pwyl ym 1877. Priododd Hannah Baila ym 1896 a chawsant saith mab ac un ferch. Yn 1902 fe'i penodwyd yn Rabbi Wilczyn yng Ngwlad Pwyl. Yn 1921 penodwyd ef yn Rav cymunedol cyntaf Caerdydd, gan oruchwylio cymhwyso cyfreithiau dietegol crefyddol Iddewig yn gywir. Daeth pump o'r meibion ac un ferch gyda'u rhieni i Gaerdydd ac roedd un mab, Hirsch, yn weinidog i gymunedau Bangor a Betws-y-Coed cyn y rhyfel.
Ymgyrchodd Rabbi Grunis yn llwyddiannus i ganiatáu i blant Iddewig adael yr ysgol yn gynnar yn y gaeaf ar y Saboth, ac atal myfyrwyr Iddewig rhag cael eu gorfodi i sefyll arholiadau ar ddydd Sadwrn a dyddiau Sanctaidd Iddewig. Ceisiodd - ond heb lwyddiant - i gael bwyd kosher ar gael i garcharorion Caerdydd drwy gydol y flwyddyn. Bu farw ym mis Gorffennaf 1937 a chladdwyd ef a'i wraig ym mynwent Iddewig Highfields. Cyhoeddwyd ei waith mawr, sylwebaeth o'r enw P’ri Asher (Fruits of Asher), ar ôl ei farwolaeth.
